De Ghellinck _1611938472.jpeg
arrow

kasteelpark De Ghellinck

Plaats die er nog niet is, maar die ik graag zou willen Door Peter Provenier

Het Parkbos is een project waarvan de realisatie al meer dan 15 jaar loopt. Op dit ogenblik is het Gentse deel van het Parkbos quasi volledig gerealiseerd in Sint-Denijs-Westrem. Hetzelfde geldt binnen afzienbare tijd ook voor De Pinte. Volgens het GRUP van 16 december 2005 is het doel “de bestaande boskernen rond de kasteelparken de Ghellinck en Grand Noble te behouden en versterken als aaneengesloten bosgebieden”. Jammer genoeg is het kasteelpark de Ghellinck niet toegankelijk. In deze fase stopt het aaneengesloten parkbosgebied Gent bij de barrière gevormd door de N60. Wat ten oosten van de N60 op grondgebied Zwijnaarde nog overblijft aan concrete plannen voor het Parkbos zijn versnipperde en kleinere oppervlaktes, die zowel qua beleving van het bos, als qua zichtbaarheid en uitstraling, van een andere (en duidelijk mindere) orde zijn dan wat er ten westen van de N60 aan Parkbos wel wordt gerealiseerd. O.a. het Maaltebruggepark, het Hutsepotbos, het bufferbos aan de E17 en de uitvoering van de ruilverkaveling Schelde-Leie behoren eveneens tot het Parkbos op Zwijnaards grondgebied. Maar de barrières N60 en E17 sluiten de dorpskern en vele woonwijken af van de Zwijnaardse delen van Parkbos. Voor de realisatie van het Parkbos in het kasteelpark de Ghellinck essentieel. Het kasteelpark werd aangelegd in 1777 en is bijzonder waardevol, zowel qua erfgoed als natuur. De voorgeschiedenis is beschreven in de visienota van de stad Gent van 31 mei 2018 op de gebouwen van het Portaal de Ghellinck (Zwijnaarde). Tussen 1777 en het begin van de twintigste eeuw blijft de omvang van de site nagenoeg gelijk. De parkstructuur wijzigt echter verschillende malen. Conform de trend van de periode waarin ze zich situeert, met name de opkomende Engelse landschapsstijl, wordt de parkstructuur minder geometrisch. In het begin van de 20e eeuw worden tenslotte de grootste veranderingen in de dreef- en bosstructuur aangebracht. De brede open strook in het verlengde van het kasteel is een opvallend element in de nieuwe aanleg. Links en rechts ervan wordt een geometrisch drevenpatroon aangelegd. Aan de oostelijke zijde wordt een rotonde met kapel in de aanleg geïntegreerd. De serpentinevijver wordt meer naar het zuiden gelegd, om zo een nieuwe aanleg tussen kasteel en vijver te kunnen realiseren. De tuin wordt ommuurd en aan de Hutsepotstraat verschijnen nog enkele dienstgebouwen, zijnde de hovenierswoning en de kasteelhoeve. Aan elk gebouw komt een toegangspoort. Sinds 1964 voert de Universiteit van Antwerpen, in samenwerking met de Universiteit van Gent, een mezenonderzoek uit in het gebied. Aan de hand van een vaste opstelling van nestkasten volgt men al gedurende bijna 50 jaar de mezenpopulatie op. Dit heeft tot op heden geresulteerd in een unieke lange termijn dataset die nog elk jaar wordt aangevuld (langst lopend onderzoek ooit). In het domein De Ghellinck huist een groep van een dertigtal rosse vleermuizen, alsook een populatie watervleermuizen, die insecten jagen boven vijvers en Scheldearmen. In het jaarboek 1998 van de Heemkring Scheldeveld beschrijft Hendrik De Baets de munitieopslag tijdens WOII. In de nacht van 1 op 2 september 1944 hebben de Duitsers, voor de aftocht te blazen, het depot tot ontploffing gebracht. Naar verluidt, werd een vliegtuigbom geplaatst boven elke stapel munitie, waarna de bom met een ontsteking werd geactiveerd. De explosie heeft een groot gedeelte van de munitie in de grond geduwd, zonder dat het tot ontploffing kwam. Door de explosie werd het kasteel quasi vernield en het is daarna geplunderd. In 1947 werd het kasteel gesloopt. Voor zover bekend werden op het terrein echter nooit restanten van vliegtuigbommen gevonden. Of dit verhaal klopt, is dus niet bevestigd. Reeds begin 1945 startte DOVO (de Dienst Opruiming en Vernietiging Ontploffingstuigen) een opruimactie, die na enkele dagen werd gestaakt. In 1984 (rechtover Heerweg-Zuid 225) en 1994 (Gebuurtestraat 2) heeft DOVO springtuigen (obussen en 1 handgranaat) onschadelijk gemaakt en meegenomen. Tussen 5 januari en 14 april 1995 werd er 70 dagen ontmijnd door DOVO. Ongeveer 1 ha werd doorzocht en daarbij werden 629 kg explosieven ontdekt en meegenomen. Op 31 oktober 1998, 20 mei 2000, 8 november 2005 en 26 januari 2006 berichtte de pers over de munitieproblematiek in de Ghellinck. De twee laatste artikels gaan over 4 ontmijners van Dovo die tijdens de winter met een schop - net onder het oppervlakte – de munitie hebben opgegraven. In 3 maanden werd 3 ton opgegraven. 40 granaten, die onstabiel waren, werden ter plaatse tot ontploffing gebracht. Tijdens deze opruimingsacties werd vastgesteld dat de handgranaten en hun ontstekers afzonderlijk gestockeerd werden. Toen de Vlaamse regering op 9 september 2010 besliste dat het kasteelpark De Ghellinck moest aangekocht of onteigend te worden voor de realisatie van één van de boskernen van het Parkbos, was de munitieproblematiek gekend. In de zomer van 2012 liet het Agentschap Natuur en Bos een risicoanalyse uitvoeren voor het gans domein de Ghellinck. Het bureau Adede maakte deze analyse op basis van beschikbare gegevens en een terreinbezoek. Jammer genoeg beschikt DOVO niet meer over gegevens die toelaten de plaatsen te bepalen die in 1995, 2005 en 2006 werden opgeruimd. Tijdens een bodemonderzoek op 12 juni 1012 werd geen munitie gevonden. Evenmin heeft de analyse van de grondstalen en de waterstalen de aanwezigheid van springstoffen aangetoond. De conclusie van Adede was dat er verder onderzoek nodig is om de aanwezige munitie beter in kaart te kunnen brengen. Zo kan een inschatting gemaakt worden van de noodzaak en kostprijs van een sanering van het domein. Zoals beschreven door Tom Van Wynsberge in De Kiosk nr. 48, heeft het Vlaams Agentschap voor Natuur en Bos, op 3 september 2018, het 42 ha grote kastaalpark gekocht van de familie de Ghellinck voor 2.448.500 euro. De conciërgewoning en de oude vierkantshoeve aan de Hutsepotstraat 147-149 alsook de woningen gelegen Gebuurtestraat 2 en Eedstraat 55 vallen buiten de aankoop. De woningen gelegen Grotesteenweg-Zuid 1 en Eedstraat 57 werden wel mee verworven. Met de huurders van deze woningen zijn wellicht nieuwe huurovereenkomst afgesloten. Op 30 april 2019 werd de munitieproblematiek in de Ghellinck behandeld op het Overlegplatform Zwijnaarde. Geert Goethals schreef er een artikel over in De Kiosk nr. 50. Omwille van de munitieproblematiek wordt nu onderzocht of alleen een centraal pad (de centrale dreef) en aantakking op het tragewegennetwerk van Zwijnaarde kan gerealiseerd worden. Bij het gedeeltelijk open stellen van de Ghellinck is het inderdaad essentieel en prioritair om een fiets- en voetweg aan te leggen tussen de Gebuurtestraat en de Hutsepotstraat, bij voorkeur zo veel mogelijk door het bos. Voor alle trage wegen in de omgeving wordt er immers verwezen naar het portaal de Ghellinck. Deze fiets- en voetweg is een onmisbare schakel in het trage wegen netwerk van Zwijnaarde.